ARDIÇ

5. Bölümde Ahmet Haşim’in 3 Eylül 1919 tarihli Anadolu’nun o dönemdeki içler acısı durumunu gözler önüne seren mektubunu aktaracağız. Bu mektup, dönemin Manisa milletvekili Refik Şevket Bey’e hitaben yazılmıştır. Ahmet Haşim, İaşe-i Umumiye İdaresi Heyet-i Teftişiyesi'ndeki görevi gereği Niğde, Nevşehir ve çevresinde bulunmuş ve gözlemlerini bu mektupta dile getirmiştir.  Mektup, Anadolu köylüsünün yaşadığı zorlukları ve sefaletini çarpıcı bir dille anlatmaktadır. Ahmet Haşim'in gözlemleri, dönemin sosyal ve ekonomik koşullarını anlamak için değerli bir kaynak niteliğindedir.  Özellikle şu ifadeler çok çarpıcıdır: “ Öküz götünden düşen en ufak bok parçasını toplamak üzere dirseklerine kadar bulaşık elleri ve hırstan gözbebekleri fırlamış gözleriyle yere kapanırlar .” Ahmet Haşim’in Refik Şevket Bey’e Mektubu (3 Eylül 1919) “Kardeşim Refik, Anadolu’dan yeni geldim. Yanımda birkaç vesika ve bir tomar da hâtıra getirdim. Eğer yolda rastladığım millet fertlerind...

III. Anadolu Köylerinde Hayat: Derin Sefalet ve Cehalet 1. Köylerin Fiziki Koşulları Köyler, şehirlerden çok daha kötü durumdadır. Evler kerpiçten, bakımsız ve sağlıksızdır. Temizlik yoktur; içme suyu genellikle kirli kaynaklardan sağlanır, lağımlar açıkta akar. Mağmumî, köylerde yediden yetmişe herkesin frengili olduğunu aktarır. “Atranos’ta (Orhaneli) dağ köylerinde yediden yetmişe kadar frengili insanlar vardır.” 2. Sağlık ve Salgınlar Köylerde sağlık hizmeti yok denecek kadar azdır. Doktor bulunmaz, ilaç yoktur. Kolera, tifo, dizanteri, frengi gibi hastalıklar köylerde hızla yayılır. Çukurova’da pamuk tarlalarında çalışan insanlar, salgın hastalıklar ve kötü beslenme nedeniyle “böcekler gibi dökülüp gitmektedirler.” Mağmumî, köylere gittiğinde yanında getirdiği ilaç ve malzemelerle adeta seyyar bir hastane kurmak zorunda kalır. 3. Eğitim ve Cehalet Köylerde ve kasabalarda, eğitim işleri içler acısıdır. Ahırlarda, ölü yıkanan teneşirliklerde çacuklara yetersiz dini eğiti...

Anadolu’nun Gerçek Yüzünü 3. Bölümde Serafeddin Mağmumî’nin Anıları Işığında Osmanlı’nın Son Döneminde Toplum, Sağlık ve Yaşamını inceleyeceğiz. Geçmişin Gerçekliği ve Mağmumî’nin Tanıklığı Tarihsel geçmişe duyulan özlem, çoğu zaman gerçekliğin üzerini örten bir perde işlevi görür. Özellikle Türkiye gibi köklü dönüşümlerin yaşandığı bir coğrafyada, geçmişe atfedilen güzellikler çoğu zaman bir ütopyanın yansımasıdır. Serafeddin Mağmumî’nin “Bir Osmanlı Doktorunun Anıları” adlı eseri, bu tür nostaljik bakış açılarını sorgulayan ve Osmanlı’nın son dönem Anadolu’sunun toplumsal, ekonomik ve kültürel manzarasını çıplak gerçekliğiyle ortaya koyan nadir kaynaklardan biridir. Mağmumî, 1860’lı yıllarda İstanbul’da doğmuş, II. Abdülhamit’in baskıcı rejiminde hekimlik yapmış, Paris’e kaçmış, İttihat ve Terakki’nin kuruluşunda rol almış, sonrasında Mısır’a yerleşmiş ve Kral Faruk’un doktoru olmuştur. Onun anıları, Anadolu ve Suriye’deki şehir ve köylerin, halkın ve sağlık sisteminin du...

6. Ekonomik Yaşam: Tarım, Hayvancılık ve Zanaat 6.1. Tarım ve Hayvancılık Anadolu’nun ekonomik hayatı büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarımda geleneksel yöntemler hâkimdir; modern alet ve teknikler nadiren kullanılır. “Köylüler, saban ve öküzle tarlayı sürer. Ürünler çoğunlukla kendi ihtiyaçları için yetiştirilir; fazlası ise kasaba pazarında satılır.” 6.2. Zanaat ve El Sanatları Kasaba ve şehirlerde ise zanaatkârlık gelişmiştir. Demircilik, bakırcılık, dokumacılık, halıcılık gibi el sanatları yaygındır. Her kasabanın kendine özgü bir zanaatı vardır. 6.3. Ticaret ve Pazarlar Haftalık pazarlar, köylüler için ürünlerini satma ve ihtiyaçlarını karşılama fırsatıdır. Ticaret, çoğu zaman gayrimüslimlerin elindedir. “Pazar günü, köyden kasabaya giden yollar insan ve hayvan kalabalığıyla dolar. Herkes elindeki ürünü satmaya, ihtiyacı olanı almaya çalışır. Pazar, aynı zamanda haberleşme ve eğlence yeridir.” 7. Gündelik Hayatın Ritmi: Zaman, Mekân ve Alışkanlıklar 7.1. Gü...